Θέλετε να ακούσετε κάτι απίστευτο; Το 2012 ανακηρύσσεται το ευνοϊκότερο έτος που έχει ζήσει η ανθρωπότητα στην ιστορία της. Λιγότερη φτώχεια, λιγότεροι θάνατοι από ασθένειες, περισσότερη ευημερία από ποτέ. Δεν το λέω εγώ, μη με παρεξηγείτε. Εγώ απλά το αναπαράγω γιατί μου φάνηκε όσο περίεργο φαίνεται και σε εσάς τώρα.
Μη σας ξεγελά ωστόσο, μήτε η έρευνα μήτε το έγκυρο μέσο που τη δημοσιεύει. Τα μεγαλύτερα ψεύδη δημοσιεύονται άλλωστε ως γνωστόν στα εγκυρότερα μέσα, για να παραπλανήσουν τον κόσμο που τα θεωρεί έγκυρα. Φυσικά και ο κόσμος συνεχίζει να είναι άδικος. Πιο άδικος από ποτέ, θα έλεγα. Φυσικά οι ενδοκοινωνικές και διακοινωνικές ανισότητες εντείνονται. Φυσικά και η φτώχεια συνεχίζει να πλήττει τους αδύναμους. Μα ο πλούτος που παράγεται είναι τόσο μεγάλος που μας κάνει να παραβλέψουμε το γεγονός της ανισοκατανομής του και μας επιτρέπει να μιλάμε για παγκόσμια πρόοδο.
"Τα πράγματα είναι λιγότερο χάλια από πριν" λέμε για να δικαιολογήσουμε τον παράλογο κόσμο που εμείς φτιάξαμε και εμείς συνεχίζουμε να διαιωνίζουμε. Θεωρώ πως κανείς δεν είναι τόσο αφελής όμως, ώστε να θεωρεί, πως το "λιγότερο χάλια" σημαίνει και πως τα πράγματα είναι καλά. Οι ανισότητες είναι οξύτερες από ποτέ. Απλά αφορούν σε ανισότητες μεταξύ ανθρώπων που ζουν καλύτερα από όσο ζούσαν, δίχως να ζουν καλά, και άπληστων οικονομικών ελίτ που συσσωρεύουν πλούτο σε μεγαλύτερη αφθονία από ποτέ.
Ας επιστρέψουμε όμως στην παράξενη έρευνά μας. Αν τα πράγματα πάνε από το χειρότερο στο κακό για τον υπόλοιπο κόσμο, διαπίστωση κοινής παραδοχής αποτελεί και το γεγονός πως η Δύση οδεύει από το καλύτερο στο μέτριο, με τάσεις πτωτικές. Καθώς ο κόσμος κάνει βήματα μπροστά η Ευρώπη φαίνεται να οπισθοδρομεί σε μια διαδικασία επίπονη. Δε το βρίσκετε παράξενο; Ενώ γύρω μας φαίνεται να σημειώνεται μια αξιοσημείωτη ανάπτυξη, η Δύση όχι μόνο παραμένει στάσιμη, μα συνεχίζει να βυθίζεται σε μια διαρκή ύφεση. Γιατί συμβαίνει αυτό; Γιατί οι άλλοτε πρωτοπόρες δυνάμεις της αειφόρου ανάπτυξης βρίσκονται καθηλωμένες σε αυτή τη στασιμότητα;
Γιατί η αειφόρος ανάπτυξη τελείωσε- ή μάλλον δεν υπήρξε ποτέ- και οι πρωτοπόρες δυνάμεις έχουν χάσει τα χαρακτηριστικά που τις καθιστούσαν πρωτοπόρες. Το επιτάσσουν βλέπετε οι συνθήκες ενός κόσμου που γίνεται όλο και μικρότερος, που επικοινωνεί όλο και πιο ανοιχτά και ανταγωνίζεται όλο και σφοδρότερα.
Η Δύση εκμεταλλεύτηκε τον υπόλοιπο κόσμο για να μπορέσει να προοδεύσει κοινωνικά και οικονομικά. Τον άφησε πίσω για να μπορέσει να τελέσει όλους αυτούς τους πειραματισμούς. Πέταξε η ίδια με εργαλεία την αποικιοκρατία, τη δουλεία, τη φτώχεια και εκμετάλλευση των υπολοίπων. Όπως κάποτε η Αθήνα βάσισε την πρωτοπορία της στη δουλεία, έτσι και η Ευρώπη βάσισε τη δική της στην δουλεία των αποικιών.
Μα τώρα ξεκινά η πτώση. Οι αποστάσεις εκμηδενίστηκαν, ο κόσμος μίκρυνε. Κίνα, Βραζιλία, Ινδία δεν είναι πια κάποιοι εξωτικοί προορισμοί, όπου κατοικούν βάρβαροι. Είναι οι γείτονες που χτυπούν την πόρτα για να δουν τι υλικά και τι έπιπλα έχουμε χρησιμοποιήσει στον δικό μας χώρο. Για να κατασκευάσουν ίδια σε χαμηλότερο κόστος. Και δεν μπορούμε να μην τους ανοίξουμε. Δεν είναι δυνατόν να παραβιάσουμε εμείς τους κανόνες της νεοφιλελεύθερης ευγενείας, που οι ίδιοι επιβάλλαμε. Δεν είναι όμως αυτή η αδυναμία της δύσης το μεγάλο δυστύχημα. Υπάρχει μια άλλη που την ξεπερνά. Και θα την ονομάσω "εσωτερική ανυπακοή λόγω βραχυπρόθεσμου συμφέροντος".
Η Δύση αιμορραγεί, διότι δεν μπορεί να συγκρατήσει τον πόθο, την περιέργεια των εσωτερικών οικονομικών της ελίτ. Κονκισταδόροι του κέρδους, οι ελίτ είναι αναπόφευκτο να μαγευτούν από τα οφέλη που τους παρέχει η ελκυστική γειτνίαση. Και φεύγουν, μετοικούν, μεταφέρουν τις κερδοφόρες επιχειρήσεις τους στα νέα αυτά παραδεισένια μέρη. Γεμίζουν πληγές τη δυτική οικονομία, μαγεμένοι από τις χώρες του κόσμου, που ακριβώς επειδή κάποτε έμειναν πίσω, σήμερα είναι καπιταλιστικά πιο εξελίξιμες. Οι χαμηλοί μισθοί, οι εξαθλιωμένοι εργάτες -ναι αυτοί που ζουν καλύτερα το 2012- καθιστούν τους νέους τόπους, τα σύγχρονα νησιά των Λωτοφάγων, στα οποία ορμάνε ανυπάκουες οι ελίτ της Δύσης. Και η Ευρώπη προσπαθεί να αντιμετωπίσει την απώλεια της δύναμης της πολιτικής έναντι της οικονομίας. "Μη μαγεύεστε" λέει στα αγαπημένα της παιδιά ωσάν σύγχρονος Οδυσσέας. Μα αντί να τους συνετίσει, να τους επιβληθεί, διαπραγματεύεται μαζί τους. "Θα συρρικνώσουμε και εδώ μισθούς, θα καταργήσουμε και εδώ τα εργασιακά δικαιώματα, τις κατακτήσεις αιώνων και αίματος."
Δυστυχώς όμως υπάρχει μια διαφορά. Οι λαοί της Δύσης έχουνε εξοικειωθεί με τα δικαιώματά τους. Άκου να δεις οι γελοίοι. Νομίζουν πως είναι κατακτήσεις που τους ανήκουν. Τις θεωρούν δεδομένες. Αλλά τι να ξέρουν αυτοί από οικονομία και τις θυσίες που χρειάζεται για να επιβιώσει και να διατηρήσει την ανταγωνιστικότητά της. Και έτσι ανέλαβαν οι ανιδιοτελείς ελίτ να συνετίσουν τα εξεγερμένα στρώματα που αντιμάχονται στις περικοπές των μισθών τους.
Αλλά νομίζω πως το πρόβλημα που προκύπτει είναι εύλογο. Όταν λες στον κόσμο πώς πρέπει να στερηθεί όσα με μάχες κέρδισε και να τα θυσιάσει στο βωμό της ανταγωνιστικότητας, θα αντιμετωπίσεις αντιδράσεις.
Οι λαοί των χωρών που τώρα έρχονται στο προσκήνιο δε συνήθισαν τα ατομικά και εργασιακά δικαιώματα, γιατί δεν τα είχαν ποτέ. Δε συνήθισαν την ψευδαίσθηση ελευθερίας που μπορεί να σου προσφέρει η οικονομική ευημερία, γιατί δεν την γνώρισαν. Η ελευθερία αυτή ίσως έρθει σταδιακά, ως προϊόν μερικού εξ αστισμού. Εξαστικοποιείται ένα προλεταριάτο και προλεταριοποιείται ο δυτικός μεσοαστός, μέχρι τα πράγματα να έρθουν σε μια ισορροπία.
Ο κόσμος προχωρά με τους δικούς του ρυθμούς και η Δύση δεν είναι αυτή που τον τραβά μπροστά. Όχι. Είναι ο κόσμος που τραβά την Δύση πίσω. Αποτέλεσμα της εξομοίωσης που επιβάλλει η παγκοσμιοποίηση. Και δυστυχώς οι πρωτοπόροι του παρελθόντος μπορεί να βρεθούν ουραγοί του μέλλοντος.
Μη σας ξεγελά ωστόσο, μήτε η έρευνα μήτε το έγκυρο μέσο που τη δημοσιεύει. Τα μεγαλύτερα ψεύδη δημοσιεύονται άλλωστε ως γνωστόν στα εγκυρότερα μέσα, για να παραπλανήσουν τον κόσμο που τα θεωρεί έγκυρα. Φυσικά και ο κόσμος συνεχίζει να είναι άδικος. Πιο άδικος από ποτέ, θα έλεγα. Φυσικά οι ενδοκοινωνικές και διακοινωνικές ανισότητες εντείνονται. Φυσικά και η φτώχεια συνεχίζει να πλήττει τους αδύναμους. Μα ο πλούτος που παράγεται είναι τόσο μεγάλος που μας κάνει να παραβλέψουμε το γεγονός της ανισοκατανομής του και μας επιτρέπει να μιλάμε για παγκόσμια πρόοδο.
"Τα πράγματα είναι λιγότερο χάλια από πριν" λέμε για να δικαιολογήσουμε τον παράλογο κόσμο που εμείς φτιάξαμε και εμείς συνεχίζουμε να διαιωνίζουμε. Θεωρώ πως κανείς δεν είναι τόσο αφελής όμως, ώστε να θεωρεί, πως το "λιγότερο χάλια" σημαίνει και πως τα πράγματα είναι καλά. Οι ανισότητες είναι οξύτερες από ποτέ. Απλά αφορούν σε ανισότητες μεταξύ ανθρώπων που ζουν καλύτερα από όσο ζούσαν, δίχως να ζουν καλά, και άπληστων οικονομικών ελίτ που συσσωρεύουν πλούτο σε μεγαλύτερη αφθονία από ποτέ.
Ας επιστρέψουμε όμως στην παράξενη έρευνά μας. Αν τα πράγματα πάνε από το χειρότερο στο κακό για τον υπόλοιπο κόσμο, διαπίστωση κοινής παραδοχής αποτελεί και το γεγονός πως η Δύση οδεύει από το καλύτερο στο μέτριο, με τάσεις πτωτικές. Καθώς ο κόσμος κάνει βήματα μπροστά η Ευρώπη φαίνεται να οπισθοδρομεί σε μια διαδικασία επίπονη. Δε το βρίσκετε παράξενο; Ενώ γύρω μας φαίνεται να σημειώνεται μια αξιοσημείωτη ανάπτυξη, η Δύση όχι μόνο παραμένει στάσιμη, μα συνεχίζει να βυθίζεται σε μια διαρκή ύφεση. Γιατί συμβαίνει αυτό; Γιατί οι άλλοτε πρωτοπόρες δυνάμεις της αειφόρου ανάπτυξης βρίσκονται καθηλωμένες σε αυτή τη στασιμότητα;
Γιατί η αειφόρος ανάπτυξη τελείωσε- ή μάλλον δεν υπήρξε ποτέ- και οι πρωτοπόρες δυνάμεις έχουν χάσει τα χαρακτηριστικά που τις καθιστούσαν πρωτοπόρες. Το επιτάσσουν βλέπετε οι συνθήκες ενός κόσμου που γίνεται όλο και μικρότερος, που επικοινωνεί όλο και πιο ανοιχτά και ανταγωνίζεται όλο και σφοδρότερα.
Η Δύση εκμεταλλεύτηκε τον υπόλοιπο κόσμο για να μπορέσει να προοδεύσει κοινωνικά και οικονομικά. Τον άφησε πίσω για να μπορέσει να τελέσει όλους αυτούς τους πειραματισμούς. Πέταξε η ίδια με εργαλεία την αποικιοκρατία, τη δουλεία, τη φτώχεια και εκμετάλλευση των υπολοίπων. Όπως κάποτε η Αθήνα βάσισε την πρωτοπορία της στη δουλεία, έτσι και η Ευρώπη βάσισε τη δική της στην δουλεία των αποικιών.
Μα τώρα ξεκινά η πτώση. Οι αποστάσεις εκμηδενίστηκαν, ο κόσμος μίκρυνε. Κίνα, Βραζιλία, Ινδία δεν είναι πια κάποιοι εξωτικοί προορισμοί, όπου κατοικούν βάρβαροι. Είναι οι γείτονες που χτυπούν την πόρτα για να δουν τι υλικά και τι έπιπλα έχουμε χρησιμοποιήσει στον δικό μας χώρο. Για να κατασκευάσουν ίδια σε χαμηλότερο κόστος. Και δεν μπορούμε να μην τους ανοίξουμε. Δεν είναι δυνατόν να παραβιάσουμε εμείς τους κανόνες της νεοφιλελεύθερης ευγενείας, που οι ίδιοι επιβάλλαμε. Δεν είναι όμως αυτή η αδυναμία της δύσης το μεγάλο δυστύχημα. Υπάρχει μια άλλη που την ξεπερνά. Και θα την ονομάσω "εσωτερική ανυπακοή λόγω βραχυπρόθεσμου συμφέροντος".
Η Δύση αιμορραγεί, διότι δεν μπορεί να συγκρατήσει τον πόθο, την περιέργεια των εσωτερικών οικονομικών της ελίτ. Κονκισταδόροι του κέρδους, οι ελίτ είναι αναπόφευκτο να μαγευτούν από τα οφέλη που τους παρέχει η ελκυστική γειτνίαση. Και φεύγουν, μετοικούν, μεταφέρουν τις κερδοφόρες επιχειρήσεις τους στα νέα αυτά παραδεισένια μέρη. Γεμίζουν πληγές τη δυτική οικονομία, μαγεμένοι από τις χώρες του κόσμου, που ακριβώς επειδή κάποτε έμειναν πίσω, σήμερα είναι καπιταλιστικά πιο εξελίξιμες. Οι χαμηλοί μισθοί, οι εξαθλιωμένοι εργάτες -ναι αυτοί που ζουν καλύτερα το 2012- καθιστούν τους νέους τόπους, τα σύγχρονα νησιά των Λωτοφάγων, στα οποία ορμάνε ανυπάκουες οι ελίτ της Δύσης. Και η Ευρώπη προσπαθεί να αντιμετωπίσει την απώλεια της δύναμης της πολιτικής έναντι της οικονομίας. "Μη μαγεύεστε" λέει στα αγαπημένα της παιδιά ωσάν σύγχρονος Οδυσσέας. Μα αντί να τους συνετίσει, να τους επιβληθεί, διαπραγματεύεται μαζί τους. "Θα συρρικνώσουμε και εδώ μισθούς, θα καταργήσουμε και εδώ τα εργασιακά δικαιώματα, τις κατακτήσεις αιώνων και αίματος."
Δυστυχώς όμως υπάρχει μια διαφορά. Οι λαοί της Δύσης έχουνε εξοικειωθεί με τα δικαιώματά τους. Άκου να δεις οι γελοίοι. Νομίζουν πως είναι κατακτήσεις που τους ανήκουν. Τις θεωρούν δεδομένες. Αλλά τι να ξέρουν αυτοί από οικονομία και τις θυσίες που χρειάζεται για να επιβιώσει και να διατηρήσει την ανταγωνιστικότητά της. Και έτσι ανέλαβαν οι ανιδιοτελείς ελίτ να συνετίσουν τα εξεγερμένα στρώματα που αντιμάχονται στις περικοπές των μισθών τους.
Αλλά νομίζω πως το πρόβλημα που προκύπτει είναι εύλογο. Όταν λες στον κόσμο πώς πρέπει να στερηθεί όσα με μάχες κέρδισε και να τα θυσιάσει στο βωμό της ανταγωνιστικότητας, θα αντιμετωπίσεις αντιδράσεις.
Οι λαοί των χωρών που τώρα έρχονται στο προσκήνιο δε συνήθισαν τα ατομικά και εργασιακά δικαιώματα, γιατί δεν τα είχαν ποτέ. Δε συνήθισαν την ψευδαίσθηση ελευθερίας που μπορεί να σου προσφέρει η οικονομική ευημερία, γιατί δεν την γνώρισαν. Η ελευθερία αυτή ίσως έρθει σταδιακά, ως προϊόν μερικού εξ αστισμού. Εξαστικοποιείται ένα προλεταριάτο και προλεταριοποιείται ο δυτικός μεσοαστός, μέχρι τα πράγματα να έρθουν σε μια ισορροπία.
Ο κόσμος προχωρά με τους δικούς του ρυθμούς και η Δύση δεν είναι αυτή που τον τραβά μπροστά. Όχι. Είναι ο κόσμος που τραβά την Δύση πίσω. Αποτέλεσμα της εξομοίωσης που επιβάλλει η παγκοσμιοποίηση. Και δυστυχώς οι πρωτοπόροι του παρελθόντος μπορεί να βρεθούν ουραγοί του μέλλοντος.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου