Αναρωτηθήκατε ποτέ γιατί ονειρευόμαστε; Τι συμβαίνει άραγε στον εγκέφαλο μας; Η επιστημονική μελέτη των ονείρων ονομάζεται ονειρολογία (oneirology), και μέχρι πρόσφατα τέτοια μελέτη δεν υπήρχε διότι δεν μπορεί κανείς να "κρατήσει" ένα όνειρο, να το "μετρήσει", να το γευτεί. Δεν μπορείς ούτε να δεις τα όνειρα άλλων ανθρώπων, και ακόμη και αν τους ρωτήσεις τι ονειρεύτηκαν οι απαντήσεις είναι σχεδόν πάντοτε αβάσιμες. Έχει μάλιστα υπολογισθεί ότι ξεχνάμε το 95% των ονείρων που βλέπουμε όταν κοιμόμαστε, μέσα σε μόλις 10 λεπτά αφού τα δούμε!
Το 1952 όμως συνέβη κάτι φανταστικό. Ερευνητές από το Πανεπιστήμιο του Σικάγου παρατήρησαν μία μοναδική, πολύ συγκεκριμένη ηλεκτρική δραστηριότητα που συμβαίνει στον εγκέφαλο ενός ανθρώπου κατα την διάρκεια των ενός συγκεκριμένου σταδίου του ύπνου. Στους εθελοντές που παρατηρήθηκε αυτή η δραστηριότητα ανέφεραν σχεδόν όλοι πως είχαν δει κάποιο όνειρο.
Παρατηρήθηκε μάλιστα ότι την χρονική διάρκεια που συμβαίνει αυτή η ηλεκτρική δραστηριότητα, τα μάτια των εθελοντών έκαναν γρήγορες, "τρελές" κινήσεις κάτω απο τα βλέφαρά τους (κίνηση η οποία είναι χαρακτηριστική, ο παρατηρητής μπορεί να την δει ξεκάθαρα). Για αυτόν το λόγο το στάδιο αυτό ονομάστηκε "REM sleep" (Rapid Eyeball Movements).
Κατά την διάρκεια του REM sleep, συμβαίνουν αρκετά περίεργα πράγματα. Για παράδειγμα, η ηλεκτρική δραστηριότητα που αναφέραμε προηγουμένως μιμείται σχεδόν τέλεια την ηλεκτρική δραστηριότητα του εγκεφάλου όταν είμαστε ξύπνιοι. Η μοναδική ουσιώδης διαφορά μεταξύ των, είναι πως η παραγωγή ορισμένων χημικών ουσιών στον εγκέφαλο όπως η νορεπινεφρίνη, η σεροτονίνη και η ισταμίνη είναι σχεδόν εντελώς μπλοκαρισμένη, που εχει ως αποτέλεσμα οι μύες να σταματούν να κινούνται.
Για αυτόν ακριβώς το λόγο μπορεί κανείς να ονειρευτεί ότι πετάει, οτι τρέχει και άλλες κινήσεις όμως το σώμα δεν κινείται. Άτομα τα οποία έχουν πρόβλημα με τον ύπνο είναι επειδή ο εγκεφαλός τους δεν μπορεί να πετύχει την πλήρη ουτοπία του REM sleep, για αυτό κινούνται στον ύπνο τους ανάλογα με τα όνειρα τους, τινάζονται, μπορεί μεχρι και να υπνοβατούν! Οι Ερευνητές μάλιστα πειραματίστηκαν επάνω σε ποντίκια με έναν πολύ συγκεκριμένο τρόπο: τα έβαλαν να κοιμηθούν πανω σε μία πολύ μικρη υπερυψωμένη επιφάνεια και απο κάτω είχαν νερό. Με αυτόν τον τρόπο, τα ποντίκια μπορούσαν να κοιμηθούν μόνο μέχρι το στάδιο του REM sleep, όπου το σώμα τους χαλάρωνε, έπεφταν στο νερό και ξυπνούσαν. Αυτό που ανακάλυψαν όμως το οποίο τους έκανε τρομερή εντύπωση, είναι ότι σε αυτην την περίπτωση τα ποντίκια είχαν προβλήματα στην μνήμη τους, και δεν μπορούσαν να ανακαλέσουν πρόσφατη γνώση ή ανάμνηση. Το ίδιο ακριβώς συνέβη στους ανθρώπους. Όσους ανθρώπους βάλουν να θυμούνται κάποια ζεύγη λέξεων (π.χ. μήλο - δισκέτα) και δεν τους αφήσουν να περάσουν το στάδιο REM sleep, την επόμενη μέρα είναι απίστευτα δύσκολο να τα ανακαλέσουν.
Όμως η μνήμη και ο REM sleep δεν σταματούν εκεί. Εάν βάλουμε έναν άνθρωπο να μάθει κατά την διάρκεια της ημέρας μια σύνθετη δραστηριότητα όπως για παράδειγμα ένα μουσικό όργανο και μετρήσουμε την ηλεκτρική δραστηριότητα στον εγκέφαλό του όσο το κάνει αυτό, την ίδια νύχτα κιόλας κατα την διάρκεια του ύπνου στον εγκέφαλό του ξαναδημιουργείται η ίδια ηλεκτρική δραστηριότητα!!
Υπάρχουν πολλές διάσημες θεωρίες για αυτό όπως οι ακόλουθες: Activation synthesis theory, Continual-synthesis theory, Reverse learning και Dream are excitation of long term memories, Dreams for strenghtening semantic memories. Είναι παραλλαγές της γενικής ιδέας οτι όσο κοιμόμαστε το υποσυνείδητο μέρος του εγκεφάλου ασχολείται με την οργάνωση των σημαντικών αναμνήσεων και αντίστοιχα την "εξουδετέρωση" των περιττών πληροφοριών (όπως για παράδειγμα τι φαγαμε 7 μέρες πριν). Και η θεωρία συνεχίζει ως εξής: αυτές τις ηλεκτρικές δραστηριότητες τις εντοπίζει ο φλοιός του εγκεφάλου αλλά δεν ξέρει τι ακριβώς είναι, και για να τις ερμηνεύσει λοιπόν δημιουργεί ένα όνειρο (ο φλοιός επιπλέον συγκεντρώνει πρόσφατες αναμνήσεις για να εξηγήσει το ερέθισμα).
Σύμφωνα με όλες τις προηγούμενες μελέτες και θεωρίες, τα όνειρα είναι ένα "επιφαινόμενο", δηλαδή υπάρχουν εξαιτίας μιας πιο σημαντικής διεργασίας του συνειδητού μέρους του εγκεφάλου. Παρ'όλα αυτά κάποιοι ερευνητές δεν συμμερίζονται αυτήν την άποψη και υποστηρίζουν οτι τα όνειρα ειναι για να μας προετοιμάσουν για ενδεχόμενες απειλές. Και το πιστεύουν αυτό διότι τα περισσότερα συναισθήματα που νιώθουμε στα όνειρα είναι αρνητικά, με πιο συχνό το άγχος. Η θεωρία αυτή πηγάζει από την προϊστορική εποχή που οι πρώτοι άνθρωποι δεν είχαν ιδέα τι θα συναντούσαν στον έξω κόσμο και για αυτό το έστικτο της επιβίωσης του εγκεφάλου αναπαριστούσε το συναίσθημα του άγχους για να τους προετοιμάσει καλύτερα για το τί θα αντιμετωπίσουν.
Εν κατακλείδι, οι θεωρίες και οι μελέτες που μάθατε σήμερα δυστυχώς δεν είναι κοινά αποδεκτές από ολόκληρη την επιστημονική κοινότητα. Τα όνειρα παραμένουν ένα σχετικά ανεξερεύνητο μυστήριο, πράγμα που τα κάνει τόσο ενδιαφεροντα. Μπορεί για παράδειγμα να γνωρίζουμε τα πάντα για το Νεφέλωμα του Αετού (Eagle Nebula), που βρισκεται τρισεκατομμυρια ετη φωτός μακριά όμως κανείς δεν ξερει στα σίγουρα γιατί χθες είδαμε όνειρα. Πράγμα που καθιστά το μυστήριο των ονείρων γοητευτικό. Δε νομίζετε;
ΠΗΓΕΣ / SOURCES:
- Βίντεο κειμένου στα αγγλικά, πριν την μετάφραση και επεξεργασία: http://www.youtube.com/watch?v=7GGzc3x9WJU
- Χρήσιμες γενικές πληροφορίες για τον ύπνο: http://en.wikipedia.org/wiki/Sleep
- Διάφορα γεγονότα για τον ύπνο: http://www.abc.net.au/science/sleep/facts.htm
- REM sleep: http://www.why-we-dream.com/remstate.htm
- Πληροφορίες για τις υπάρχουσες θεωρίες: http://en.wikipedia.org/wiki/Dream#The_Neurobiology_of_dreaming
Επιπλέον θέλω να σας πώ δυο πράγματα: Πρώτον ότι είναι πιθανό να ξυπνήσουμε και να μην μπορούμε να κουνήσουμε το σώμα μας. Είμαστε τότε εντελώς ξύπνιοι και έχουμε συνείδηση των πράξεών μας, αλλά το σώμα μας δεν είναι έτοιμο να κινηθεί.
Αντιθέτως, έχουμε το δεύτερο, που μπορεί να κοιμόμαστε αλλά να έχουμε επίγνωση πως εκείνη την στιγμή βρισκόμαστε σε όνειρο. Αυτό το φαινόμενο ονομάζεται "Διαυγές Όνειρο" (Lucid Dreaming) και είναι εξαιρετικά εντυπωσιακό γιατί μπορούμε να πάρουμε όποιες συνειδητές αποφάσεις θέλουμε κατα την διάρκεια του ονείρου. Παρόλα αυτά είναι σχετικά δύσκολο να το πετύχει κανείς και για αυτό υπάρχει ένα ενδιαφέρον βίντεο που εμβαθύνει και εξηγεί περισσότερα στην περιγραφή του βίντεο αυτού. (http://www.youtube.com/watch?v=llw717IARpQ)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου