Ο χαμένος,ακήρυχτος, πόλεμος της ασφάλτου

.....του Χρήστου Παπά

Η χρονιά μόλις είχε ξεκινήσει. Με μουσικές πρόβες, διαβάσματα και γραψίματα για τον έναν, με χειμερινά σπόρ και ταξίδια για τον δεύτερο. Οι δύο καλοί φίλοι βρέθηκαν την προηγουμένη για πρώτη φορά έπειτα από κάμποσες εβδομάδες και αφού βγήκαν και τα είπαν, αποφάσισαν να ανέβουν στο χιονοδρομικό κέντρο του Καιμακτσαλάν για ski, ο μεγάλος, για snowboard, ο μικρότερος. Έπειτα από έναν όχι και τόσο μακρύ βραδινό ύπνο, το ξυπνητήρι εντυπωσίασε, διακόπτοντας θεαματικά και εκκωφαντικά τον ύπνο των δύο φίλων. Το πρώτο τράνταγμα. Παρασκευή 6 Ιανουαρίου 2012.

Η μέρα από το πρωί φαίνεται. Έτσι λένε. Κάποιες φορές και έτσι είναι. Αφού ξεπέρασαν την ψύχρα του ξυπνήματος, και του δωματίου, ήταν έτοιμοι να σηκωθούν, να ετοιμαστούν, να αναχωρήσουν. Να αναχωρήσουν. Πόσο αστείοι δείχνουν άραγε οι άνθρωποι, οι οποίοι έχουν πλήρη άγνοια, όχι μόνο του τελικού, αλλά ακόμα και του καθημερινού τους προορισμού; Για αλλού ετοιμάζονταν οι δύο φίλοι και αλλού κατέληξαν.

Έπειτα από μια γρήγορη, τελευταία, επαληθευτική ματιά στο καιρό του χιονοδρομικού κέντρου διαπίστωσαν πώς υπάρχει πρόβλημα με την κακοκαιρία που είναι έτοιμη να πλήξει το κέντρο. Με την χαρακτηριστική ευκολία απρογραμμάτιστων αλλαγών που τους διακρίνει, έως και ελαφράδα θα μπορούσαμε να πούμε, αποφασίζουν να αλλάξουν τον προορισμό τους. Αντί για το Καιμακτσαλάν θα όδευαν προς τα Τρία-Πέντε-Πηγάδια στην Νάουσα. Μια διαδρομή πενήντα περίπου χιλιομέτρων, έχοντας να αντιμετωπίσουν κατά την διαδρομή χαμηλές θερμοκρασίες, το βρεγμένο οδόστρωμα από τις δυνατές νεροποντές των προηγούμενων ημερών, (αν και εκείνο το πρωινό η βροχή είχε εξασθενήσει αισθητά και περιοριζόταν σε μια ανεπαίσθητη παρουσία κατά διαστήματα) την ομίχλη και το ελληνικό οδικό δίκτυο. Το μεγαλύτερο πάντως πρόβλημα θα αποδεικνυόταν η νεανική τους επιπολαιότητα. Η όρεξη τους πάντως και η ανυπομονησία τους να ανέβουν σε κάποιο χιονοδρομικό για την άθληση στο χιόνι, να δουν Ναουσαίους φίλους και το πάντοτε απαραίτητο οφθαλμόλουτρο, υπερκέρασε τους λιγοστούς, έως και ανύπαρκτους, χλιαρούς ενδοιασμούς τους.

Για να μην πολυγραφώ, το ταξίδι προς εξεύρεση ψυχικής χαλάρωσης, άθλησης και διασκέδασης στα ύψη των Πηγαδιών σταμάτησε 6 χιλιόμετρα από την έξοδο της πόλης της Έδεσσας. Εξίσου θεαματικά και εκκωφαντικά με το χτύπο του ξυπνητηριού στην πρωινή γαλήνη των ονείρων τους. Ένα σλάλομ εκτός ελέγχου αρκετών μέτρων σε μια αριστερή στροφή, σύγκρουση με διερχόμενο αυτοκίνητο στο αντίθετο ρεύμα κυκλοφορίας, εντυπωσιακή αεροπλανική απογείωση του αυτοκινήτου και πορεία εκτός ασφάλτου σε όμορο χωράφι, δύο ή τρείς τούμπες μέσα στο χωράφι, αποφυγή τσιμεντένιου τοιχίου γέφυρας και τσιμεντένιων ογκολίθων με ακάλυπτα προεξέχοντα σιδερένια δοκάρια (ξεχασμένων από τα στάσιμα έργα βελτίωσης του οδικού δικτύου) και τελική προσγείωση, στάση-στάθμευση like a boss, είκοσι με τριάντα μέτρα παρακάτω. Το δεύτερο τράνταγμα της ημέρας. Βιαιότερο από το πρώτο κατά καμπόσα Νιούτον. Ευτυχώς δεν απέβη μοιραίο για κανέναν από τους έξι συμμετέχοντες στο ατύχημα (οι τέσσερις ήταν στο διερχόμενο αυτοκίνητο). Και ως εκ θαύματος δεν υπήρξαν ούτε οι αναμενόμενοι σοβαροί τραυματισμοί. Άλλωστε, αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο διαβάζετε αυτή τη στιγμή αυτές τις γραμμές, καθώς, όπως θα υποπτευθήκατε, εγώ ήμουν ο συνοδηγός. Βγήκα όπως είχα φανταστεί ότι θα έβγαινα, όταν έμπαινα στο αυτοκίνητο. Με φόρα. Ατσαλάκωτος και αλώβητος.“One piece” που λένε και οι αγγλόφωνοι, και όσο ευδιάθετος μπορείς να είσαι γνωρίζοντας πώς μέσα στην γενικότερη ατυχία, όλοι σταθήκαν τυχεροί.

«Life is very short and there is no time.» γράφει ο «μικρός» (μιας και η ηλικιακή μάς διαφορά περιορίζεται σε κάτι μήνες), ο οποίος ήταν ο οδηγός, στο προφίλ του στο facebook. Αυτό το “there is no time”, και η πάντοτε συνεχής εμμονή στην επιθετική οδήγηση, κόντεψαν να κάνουν το ταξίδι της ζωής ακόμα μικρότερο και για τους έξι μας (Αν και οι άλλοι τέσσερις μπορώ να πώ πώς πρόλαβαν και έφαγαν αρκετά ψωμιά στη μέχρι τώρα ζωή τους). Οι επιβάτες του άλλου αυτοκινήτου την γλίτωσαν με ένα σπασμένο χέρι και κάποιους μώλωπες αλλά τίποτα που να δικαιολογεί έστω μονοήμερη παραμονή σε νοσοκομείο για παρακολούθηση. Ο «μικρός» νοσηλεύεται ακόμα στην νευροχειρουργική πτέρυγα του νοσοκομείου «Παπαγεωργίου» στην Θεσσαλονίκη, σχεδόν μια εβδομάδα μετά το ατύχημα. Ευτυχώς, χωρίς περαιτέρω κινδύνους για την υγεία του, και αναμένεται να πάρει εξιτήριο τις επόμενες ημέρες. Ένα μικρό, και μη ανησυχητικό, ράγισμα κρανίου, 1 κάταγμα στη μέση, 4 μυϊκές θλάσεις στην περιοχή του αυχένα και ένα εσωτερικό αιμάτωμα στην δεξιά πλευρά του κεφαλιού ήταν ο λογαριασμός. Δεν ήταν απαγορευτικός αλλά δεν βγήκε και τζάμπα το γλέντι. Ας ελπίσουμε ότι θα μείνει το μάθημα.

Ευγνωμονώ. Και απολαμβάνω την ώρα που τώρα ξοδεύω μαζί σας. Είμαι ένας νεκρός, ζωντανός. Και γνωρίζοντας το αυτό, θα μπορέσω να πορευτώ, να βιώσω με άλλη ματιά και να απολαύσω εντονότερα και ουσιαστικότερα τις όποιες χαρές μου επιφυλάσσει η ζωή.

Αυτή η προσωπική εμπειρία ήταν το έναυσμα για μια μικρή έρευνα πάνω στα τροχαία ατυχήματα και τις επιπτώσεις αυτών, σε πανελλήνια αλλά και παγκόσμια κλίμακα. Μιας και θέλω αυτό το μπλόγκ να προωθεί και να προσφέρει πέρα από την εμπειρία, και την γνώση. Τα τροχαία ατυχήματα εν δυνάμει, αφορούν όλους μας, ακόμα και αν δεν οδηγούμε, καθώς ανήκουμε σε οικογένειες, έχουμε καλούς φίλους και υποχρεωτικά μετακινούμαστε συχνά με οδικά οχήματα.

Η τεχνολογία καθώς και η βελτίωση των όρων και συνθηκών ζωής (όπως έχω επισημάνει σε προηγούμενο άρθρο-πάντα ήθελα να μπορώ να κάνω παραπομπές στον εαυτό μου{!}), δίνουν τη δυνατότητα σε ένα όλο και αυξανόμενο μέρους του πληθυσμού να είναι ιδιοκτήτες μέσων μεταφοράς (όπως αυτοκίνητα, μηχανάκια, ποδήλατα κτλ). Τα μέσα αυτά είναι πολύτιμα και ωφέλιμα για τη ζωή μας, αρκεί να τα χρησιμοποιούμε σωστά και με βάση τους κανόνες ασφαλείας και οδικής κυκλοφορίας.

Δυστυχώς όμως, τα στοιχεία από όλες τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης δείχνουν ότι τα τροχαία αποτελούν την πρώτη αιτία θανάτου στης ηλικίες 15-24 ετών. Η χώρα μας, δυστυχώς και πάλι, κατέχει την πρώτη θέση στα τροχαία ατυχήματα σε σχέση με τα αυτοκίνητα που κυκλοφορούν. Στην Ελλάδα χάνουν τη ζωή τους στην άσφαλτο 170 συνάνθρωποι μας το μήνα και θρηνούμε κάθε χρόνο 2.500 περίπου νεκρούς. (32.000 τραυματίες, κάποιοι από τους οποίους καταλήγουν με μόνιμη αναπηρία. )

Οι θάνατοι από τροχαία στην Ελλάδα είναι σχεδόν δύο φορές συχνότεροι απ’ ότι παγκοσμίως. Η χώρα μας μετρά 130 θύματα ανά εκατομμύριο κατοίκων, όταν ο ευρωπαϊκός μέσος όρος είναι 69 θύματα ανά εκατομμύριο κατοίκων. Σύμφωνα με στοιχεία της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας 1.300.000 άνθρωποι πέθαναν το 2009 από τροχαία. Τη δεκαετία 2001 - 2010 η Ευρωπαϊκή Ένωση έθεσε ως στόχο τη μείωση των θανάτων από τροχαία κατά 50%, χωρίς όμως κάποιο δεσμευτικό μέτρο. Σύμφωνα με στοιχεία που κατέθεσαν οι χώρες, στη διάρκεια των 10 χρόνων τα τροχαία δυστυχήματα μειώθηκαν κατά μέσο όρο 36% στα κράτη-μέλη. Όμως στην Ελλάδα η μείωση ανήλθε σε 23%. Οι θάνατοι μειώθηκαν από 172 ανά εκατομμύριο κατοίκων σε 130 ανά εκατομμύριο κατοίκων. Παρόλα αυτά παραμένουμε η χώρα με τον υψηλότερο αριθμό θυμάτων.

Οι θάνατοι, οι αναπηρίες και οι τραυματισμοί που οφείλονται στα τροχαία δυστυχήματα αυξάνονται δραματικά και στον υπόλοιπο κόσμο. Οι αριθμοί δείχνουν μια ταχεία αύξηση και σύμφωνα με υπολογισμούς της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας μέχρι το 2020 αναμένεται ότι ο αριθμός των θανάτων θα ανέλθει στα 2,4 εκατομμύρια ετησίως. Τα τροχαία δυστυχήματα αποτελούν σήμερα την 9η συχνότερη αιτία θανάτου. Ο πόνος για τα θύματα και τις οικογένειες τους είναι ανυπολόγιστος. Οι συνέπειες τόσο για τα θύματα που χάνουν τη ζωή τους όσο και για αυτούς που επιζούν και για τις οικογένειες τους δεν είναι μόνο βραχυπρόθεσμες αλλά και μακροχρόνιες. Η απώλεια ποιότητας ζωής, οι αναπηρίες που προκύπτουν, αποτελούν μια κατάσταση που προκαλεί συχνά μόνιμη οδύνη σε πολλούς. Εκτός από τις ανθρώπινες τραγωδίες και τον πόνο που προκαλείται από την απαράδεκτη αυτή κατάσταση, το οικονομικό κόστος, τα έξοδα περίθαλψης και αποκατάστασης αποτελούν ένα επιπρόσθετο βάρος στα κράτη ανά τον κόσμο. Έχει υπολογιστεί ότι το οικονομικό αυτό βάρος, μαζί με την απώλεια παραγωγικότητας που προκύπτει, ανέρχεται σε δεκάδες δισεκατομμυρίων δολαρίων κάθε χρόνο. Το τεράστιο οικονομικό κόστος που προκύπτει από την κατάσταση αυτή, αποτελεί μια τροχοπέδη στην ανάπτυξη χωρών με μειωμένες οικονομικές δυνατότητες.

Τα τροχαία ατυχήματα κοστίζουν στις ΗΠΑ περίπου $100 δισεκατομμύρια το χρόνο, σχεδόν $500 για κάθε άδεια οδήγησης που κυκλοφορεί, σύμφωνα με τα στοιχεία που δημοσιεύει το Εθνικό Κέντρο για την Παρακολούθηση και την Πρόληψη Τραυματισμών, στις ΗΠΑ. Από το ποσό των $99 δισεκατομμυρίων τα $17 δισεκατομμύρια αφορούν άμεσα τα ιατρικά έξοδα, ενώ στη μεγαλύτερη πλειοψηφία το κόστος απορρέει από τις χαμένες εργατοώρες, και τη μειωμένη παραγωγικότητα καθώς και ζητήματα αναπηρίας, αυτά παρουσιάζει σε άρθρο της η επιδημιολόγος του CDC, Rebecca B. Naumann, και κύρια συγγραφέας της μελέτης που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Traffic Injury Prevention. (Η ανάλυση βασίστηκε στα εθνικά στοιχεία τόσο από τραυματισμούς που στοίχισαν ζωές όσο και από λιγότερο σοβαρά περιστατικά από το έτος 2005, το πιο πρόσφατο έτος για το οποίο υπάρχουν αρκετά στοιχεία διαθέσιμα.)

Για πολλούς οδηγούς οι κακοί Ελληνικοί δρόμοι θεωρούνται υπεύθυνοι για μεγάλο μέρος των ατυχημάτων. Αντίθετα κάποιοι άλλοι έχουν την άποψη ότι επειδή οι κακοί δρόμοι είναι εκεί, γνωστοί εκ των προτέρων και δεν αλλάζουν, είναι ευθύνη των οδηγών να αποφύγουν τίς κακοτοπιές και το ατύχημα. Και οι δύο απόψεις είναι σωστές γιατί προσεγγίζουν το πρόβλημα από διαφορετικές γωνίες. Η δεύτερη άποψη περί ευθύνης του οδηγού μόνον, είναι σωστή όταν σκέφτεσαι σαν οδηγός, και η άποψη περί ευθύνης των δρόμων είναι επίσης σωστή όταν σκεφθείς σαν πολίτης φορολογούμενος. Πράγματι, εφ' όσον ο οδηγός γνωρίζει την κακή κατάσταση των δρόμων πρέπει αυτός και μόνον αυτός να προσαρμόσει ανάλογα την συμπεριφορά του, αλλά είναι επίσης σίγουρο ότι μία χώρα με κακής ποιότητας οδικό δίκτυο, στατιστικά, θα έχει μεγαλύτερο δείκτη ατυχημάτων.

Η συχνή επαφή του ανθρώπου με τα τροχαία ατυχήματα είτε μέσω Μ.Μ.Ε. είτε όντας ο ίδιος αυτόπτης μάρτυρας τον καθιστά πολλές φορές αδιάφορο και πέραν του δέοντος ψύχραιμο. Δυστυχώς, πέραν των αδιάφορων, υπάρχουν 'άνθρωποι' που εγκαταλείπουν αβοήθητους τους τραυματίες, αυτόπτες μάρτυρες που δεν θέλουν να 'μπλέξουν' με καταθέσεις και δικαστήρια, ή κάποιοι που δελεάζονται στη θέα ενός τραυματία και δεν μπορούν να αντισταθούν στο να μην ρίξουν μια ματιά λίγο πριν τον προσπεράσουν βιαστικοί.

Υπάρχει επείγουσα ανάγκη να ευαισθητοποιηθούν παγκοσμίως όλοι οι αρμόδιοι φορείς για την πρόληψη και μείωση των τροχαίων δυστυχημάτων και βελτίωση της οδικής ασφάλειας. Η εκπαίδευση των παιδιών για θέματα οδικής ασφάλειας δεν πρέπει να αγνοείται καθ’ότι είναι από την ευαίσθητη παιδική ηλικία που θα πρέπει να αποκτούνται οι σημαντικές γνώσεις για την οδική ασφάλεια. Παράλληλα πρέπει να υπάρχει συνεχής εκπαίδευση και διαπαιδαγώγηση των ανθρώπων όλων των ηλικιών για θέματα ασφάλειας και πρόληψης δυστυχημάτων στους δρόμους. Η εκπαίδευση αυτή θα πετύχει τη μείωση των θανάτων, μόνιμων αναπηριών και τραυματισμών από τα τροχαία δυστυχήματα. Επιπρόσθετα η βελτίωση των οδικών δικτύων και η μέριμνα για την καλύτερη κατάσταση των οχημάτων κάθε μορφής, μπορούν να συμβάλλουν στην αντιμετώπιση του τεράστιου αυτού του προβλήματος.

Η ανθρωπιά μας δεν αποδεικνύεται μόνο μέσα στο ήσυχο και ασφαλές περιβάλλον του σπιτιού μας. Οφείλουμε να την αναδεικνύουμε και εκτός αυτού. Ένας από τους τρόπους ανάδειξης της είναι η συμπεριφορά μας κατά την οδήγηση, ο σεβασμός μας στην ζωή την δική μας, των συνανθρώπων μας, ακόμα και των ζώων. Σεβαστείτε τη ζωή σας, τους συνεπιβάτες σας, τους άλλους οδηγούς, τους πεζούς αλλά και τα ζώα που βρίσκονται στο δρόμο σας. Μην ξεχνάτε ότι κάποιοι άνθρωποι περιμένουν πίσω εσάς, τους συνεπιβάτες σας, τους επιβάτες των άλλων αυτοκινήτων και τους πεζούς. Και αν τα αδέσποτα ζώα δεν τα περιμένει κανείς πίσω δεν έχουμε παρόλα αυτά το δικαίωμα να τους αφαιρούμε τη ζωή.


Πηγές:

- FEVR, Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία για τα θύματα των τροχαίων ατυχημάτων

- Ελληνική Εταιρεία Υποστήριξης Θυμάτων Τροχαίων Ατυχημάτων (ΕΥΘΥΤΑ)

- Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας (Π.Ο.Υ) – World Health Organization (WHO)