Ζητούνται εκθέματα...

....του Νίκου Καμπούρη

''Στους χώρους του πρώην εργοστασίου ΈΡΙΑ θα διαμορφωθεί ένα ολοκληρωμένο Μουσείο, που θα παρουσιάζει το Βιομηχανικό παρελθόν και την ιστορία των εργοστασίων της Νάουσας, αλλά και ιστορίες των ανθρώπων που εργάστηκαν σε αυτά. Από τον Δήμο, έχει ξεκινήσει η συγκέντρωση αντικειμένων με σκοπό την έγκαιρη προετοιμασία και την οργάνωση του Μουσείου. Οι πολίτες που έχουν στην κατοχή τους φωτογραφίες εργοστασίων, εργατών, φωτογραφίες κατά τη διάρκεια της εργασίας, βιβλιάρια υγείας, συνταξιοδοτικά έγγραφα, στολές εργασίας, ένσημα, αλληλογραφία των εργατών, παλιές ταυτότητες, προϊόντα παραγωγής των εργοστασίων κ.α. και επιθυμούν να τα δωρίσουν, μπορούν να επικοινωνήσουν με τον Δήμο Ηρωικής Πόλεως Νάουσας στα παρακάτω τηλέφωνα...''

Το παραπάνω κείμενο είναι η ανακοίνωση του Δήμου Η.Π. Νάουσας που αφορά στην ολοκλήρωση της ανακαίνισης μιας ερειπωμένης κλωστοϋφαντουργίας, από τις πολλές που λειτουργούσαν στην πόλη κατά τον 19ο και 20ο αιώνα και της μετατροπής της σε Μουσείο. Το έργο αυτό χρηματοδοτείται από το Ε.Σ.Π.Α. και θα στοιχίσει περίπου 4.000.000¤.

Χωρίς να το θέλει, ο συντάκτης αυτής της μικρής ανακοίνωσης προς τον τοπικό τύπο, περιέγραψε με τον πλέον κατάλληλο, λακωνικό και συνάμα κυνικό τρόπο την τραγωδία που βιώνει σήμερα ολόκληρη η χώρα.

Ας πάρουμε όμως τα πράγματα με τη σειρά.

Η Νάουσα, μια πολύπαθη και ιστορική επαρχιακή πόλη της Μακεδονίας, εκμεταλλευόμενη το πλεονέκτημα που της έδωσε η φύση με την γεωμορφολογία της, διεκδίκησε και έγινε ο ιδανικός τόπος για την εγκατάσταση της πολλά υποσχόμενης Βιομηχανίας του 19ο αιώνα.

Αυτή η γωνιά της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, με τα πηγαία νερά, που κατέβαιναν από τις βουνοκορφές του Βερμίου, δημιουργώντας διαδοχικούς καταρράκτες έμελλε να γίνει το κέντρο της Κλωστοϋφαντουργίας ολόκληρων των Βαλκανίων. Συνεπακόλουθη ήταν και η ραγδαία βελτίωση του βιοτικού της επιπέδου, αφού προσέφερε σταθερή και καλά αμειβόμενη εργασία σε χιλιάδες κόσμου.

Σε έναν μόνιμο πληθυσμό πέριξ των 22.000 κατοίκων, σχεδόν οι μισοί εργάζονταν στις Κλωστοϋφαντουργίες της πόλης. Ασύλληπτο νούμερο εξάρτησης μιας περιοχής από έναν και μόνο κλάδο. Όσο ο κλάδος ευημερούσε, τόσο η Νάουσα απολάμβανε τους καρπούς της μηδενικής ανεργίας και της συνεπακόλουθης κοινωνικής ευρωστίας.

Αυτή η πόλη λοιπόν, φάνταζε ιδανικός τόπος δουλειάς για όλη την ευρύτερη περιοχή. Κανείς δεν μπορούσε να φανταστεί το 1920, το 1960 ή ακόμα και το 1990 ότι μια μέρα, η ζωή τους και η καθημερινότητά τους θα μετατρεπόταν σε Μουσείο.

Ο τόπος αυτός είχε την ''τύχη'' να ζήσει την οικονομική κρίση περίπου μία δεκαετία προτού αυτή καταπιεί ολόκληρη την Ελλάδα.

Ήδη από την δεκαετία του '80 τα σημάδια της επερχόμενης κατάρρευσης ήταν εμφανή. Η ολοκληρωτική καταστροφή όμως συντελέστηκε στις αρχές της δεκαετίας του 2000, όταν κατά χιλιάδες πια οι απολύσεις μετέτρεπαν το πάλαι ποτέ 'Manchester των Βαλκανίων'' σε ανεργούπολη.

Οι Ναουσαίοι δεν έχασαν την πίστη τους. Ήλπιζαν πως η κρίση ήτανε προσωρινή. Πίστευαν πως η ευημερία που έζησαν αυτοί στα νιάτα τους, θα ερχόταν και πάλι στον τόπο τους. Δεν ήθελαν να παραδεχτούν πως η άλλοτε κραταιά και πλούσια Νάουσα είχε πια βυθιστεί στην δίνη της οικονομικής και κοινωνικής παρακμής. Γι' αυτό και τα εργοστάσια στέκονταν άθικτα, ενταγμένα μέσα στον πολεοδομικό ιστό, περιμένοντας την ''Ανάσταση''. Περιμένοντας αυτόν που θα άνοιγε ξανά τις πύλες τους και θα έβαζε τη νέα γενιά της πόλης μέσα, μια γενιά που θα ξαναέδινε ζωή στα αραχνιασμένα μηχανήματα και που θα ξανάκανε αυτόν τον τόπο οικονομικά ανεξάρτητο και κοινωνικά ευημερούντα.

Τα χρόνια περνούσαν. Η Νάουσα αντί να ανακάμπτει, βούλιαζε πιο βαθιά λόγω της αδυναμίας αναπροσανατολισμού του οικονομικού της χαρακτήρα. Τα εύφορα κτήματα και αμπέλια της δεν ήταν αρκετά για να της δώσουν την ώθηση που της έδωσε κάποτε η Βιομηχανία. Το οριστικό και τελειωτικό χτύπημα ήρθε όταν η διεθνής κρίση πέρασε τα σύνορα ολόκληρης της χώρας, μετατρέποντας κάθε σπιθαμή της Ελλάδας σε μια νέα Νάουσα.

Η ανάκαμψη πια δεν ήταν αυτό που επρόκειτο να έρθει. Μετατρεπόταν σε μια ουτοπία.

Οι νέοι της πόλης φεύγουν με ρυθμούς ασύλληπτους. Πρώτα φεύγουν για σπουδές, μα μετά δεν επιστρέφουν. Η Νάουσα γερνά. Συνταξιοδοτείται και σιγά σιγά πεθαίνει.

Στον τόπο που κάποτε κατά χιλιάδες οι νέοι εργάζονταν, τα εργοστάσιά τους γίνονται Μουσεία. Οι ταυτότητες και τα βιβλιάριά τους γίνονται εκθέματα. Οι φωτογραφίες που απεικονίζουν μια κοινωνία υγιή, γίνονται αντικείμενα συλλογής από τον Δήμο, που χαμένος κι αυτός στην οικονομική δίνη, προσπαθεί να σώσει ό,τιδήποτε αν σώζεται...

Στη Νάουσα, αρχίσαμε ήδη να κάνουμε τους εργαζόμενους εκθέματα και τους τόπους δουλειάς Μουσεία.

Ας μην συμβεί το ίδιο και στην υπόλοιπη χώρα. Ας μην μετατρέψουμε την Ελλάδα σε ένα Μουσείο Εργασίας, για να μας θυμίζει πως κάποτε αυτός ο τόπος παρηγαγε.

Όσο προλαβαίνουμε ακόμα...