Καταργήσεις με πολιτική περιφερειακή!

....του Στέργιου Καλπάκη

   Το «πρόβλημα θεμελίωσης»* που χαρακτηρίζει τις εκπαιδευτικές μεταρρυθμίσεις στη χώρα μας, γίνεται ορατό κάθε χρόνο τέτοιες ημέρες. Η ανακοίνωση των βάσεων εισαγωγής στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, μας προβληματίζει για τον τεράστιο αριθμό των τμημάτων, με παρόμοια ονόματα, σπαρμένα σε κάθε γωνιά της Ελλάδας. Η κατάσταση αυτή, δημιουργεί ανέργους και σε καμία περίπτωση δε συμβάλλει στην οικονομική ανάπτυξη και την κοινωνική εξέλιξη. Η αλλαγή λοιπόν, του χάρτη της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης στη χώρα μας κρίνεται σήμερα αναγκαία όσο πότε.

Η φιλοσοφία που περικλείεται στο ρητό «κάθε πόλη και πανεπιστήμιο, κάθε χωριό και ΤΕΙ» όχι μόνο δε δίνει απάντηση στο σοβαρό ζήτημα της ύφεσης αλλά είναι και μία από τις αιτίες της κρίσης που ζούμε. Για πολλά χρόνια, υπουργοί, βουλευτές και τοπικοί άρχοντες αγωνίστηκαν για να φτιάξουν τμήματα Ανώτατης Εκπαίδευσης στις περιφέρειές τους, ώστε να ικανοποιήσουν τις απαιτήσεις των ψηφοφόρων τους, οι οποίοι έβρισκαν εισόδημα από τις ενοικιάσεις φοιτητικών διαμερισμάτων και γενικά απ’ τα έξοδα της φοιτητικής ζωής. Παράλληλα, οι πανεπιστημιακοί προσπαθούσαν ν’ αυξήσουν των αριθμό των τμημάτων στα ιδρύματα των μεγάλων αστικών κέντρων.

Η παραπάνω πολιτική δημιούργησε ένα πολύ μεγάλο αριθμό πανεπιστημίων και τμημάτων, τα οποία δεν προσφέρουν επαγγελματικές δυνατότητες και δεν αποτελούν φορείς εξέλιξης κι ανάπτυξης, αφού η ίδρυση τους στηρίχθηκε σε οικονομικά και πολιτικά συμφέροντα μίας μερίδας πολιτών κι όχι στις πραγματικές ανάγκες της ελληνικής οικονομίας και κοινωνίας.

Δύο χρόνια τώρα και δη τους τελευταίους μήνες, γίνονται έντονες συζητήσεις πάνω στο ζήτημα των συγχωνεύσεων στην Ανώτατη Εκπαίδευση. Οι θετικές εντυπώσεις όμως που δημιουργεί η πρόθεση για περιορισμό του προβλήματος, ανατρέπονται από τη νοοτροπία «οριζόντιας δράσης» που χαρακτηρίζει τα τελευταία 3 χρόνια τις κυβερνήσεις. Η συγκεκριμένη συμπεριφορά, που είναι αποτέλεσμα ανικανότητας κι έλλειψης μηχανισμού από μεριάς της πολιτικής μας ηγεσίας, αφήνει πολλά ερωτηματικά για το αν ο «Καλλικράτης της Παιδείας» ανταποκριθεί στις ανάγκες της ελληνικής οικονομίας και στις απαιτήσεις της ελληνικής κοινωνίας.

Το ενδεχόμενο λοιπόν, της απλής κατάργησης των πανεπιστημίων της περιφέρειας και της μεταφοράς τμημάτων στα ήδη «υπερφορτωμένα» μεγάλα αστικά κέντρα δε θα λύσει το πρόβλημα της Ανώτατης Εκπαίδευσης και της συμβολής της στην κοινωνία. Αντιθέτως, θα πρόκειται για μία ακόμη μεταρρυθμιστική προσπάθεια που θα στερείται θεμελίωσης.

Η μείωση του όγκου των τμημάτων είναι απαραίτητο να γίνει, με περιφερειακή πολιτική όμως. Αυτό σημαίνει, ότι πρέπει να γίνει κατάρτιση του χάρτη της τριτοβάθμιας από την αρχή. Η μείωση του αριθμού των πανεπιστημίων και των τμημάτων θα συνοδευτεί με μία προσπάθεια για κατανομή σχολών των εναπομεινάντων στην περιφέρεια, βάσει των οικονομικών προοπτικών και δυνατοτήτων της κάθε περιοχής. Έτσι, από τη μία θα κλείσουν τα τμήματα που ιδρύθηκαν στα πλαίσια της κουλτούρας που ανέφερα παραπάνω κι απ’ την άλλη θα γίνουν μεγάλα βήματα για αποκέντρωση κι ανάπτυξη ανά περιφέρεια κι ανά επιστημονικό πεδίο.

Θα παραθέσω ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα. Δεν είναι δυνατόν, οι Γεωπονικές Σχολές να βρίσκονται μέσα στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη και να μη βρίσκονται στην Ημαθία ή τη Λάρισα. Ένα μεγάλο κέντρο ερευνών, πάνω σε νέες καλλιέργειες, μέσα στην καρδιά της αγροτικής παραγωγής, το οποίο θα βρίσκεται σε συνεργασία με την τοπική κοινωνία, θα μπορούσε να αποτελέσει αφετηρία οικονομικής ανάπτυξης. Άλλωστε, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η Ελλάδα είναι μία πλούσια χώρα, με τεράστιες δυνατότητες για αγροτική οικονομία, τουρισμό και εκμετάλλευση φυσικών πόρων.

Δυστυχώς, τα Υπουργεία Παιδείας ποτέ δε σκέφτηκαν έτσι, με αποτέλεσμα να μείνουμε πολύ πίσω σε σχέση με χώρες της Ευρώπης στο θέμα της παραγωγής. Αυτό που έγινε τόσα χρόνια ήταν διόγκωση στις μεγάλες πόλεις και ικανοποίηση της περιφέρειας με τμήματα, που στις περισσότερες των περιπτώσεων δίνουν πτυχία χωρίς αντίκρισμα.

Οι δήμαρχοι και βουλευτές που σήμερα διαμαρτύρονται για τις ενδεχόμενες καταργήσεις των τμημάτων των πόλεων τους, τα περισσότερα απ’ τα οποία ιδρύθηκαν εν μία νυκτί για να εξυπηρετήσουν συμφέροντα, οφείλουν να κατευθύνουν τη συζήτηση και τη διεκδικητική τους δραστηριότητα σε μία πολιτική που θα μειώσει τον αριθμών των ιδρυμάτων, θα κλείσει τα τμήματα που δε χρειάζονται, με παράλληλη τάση για αποκέντρωση και ανάπτυξη ανά περιφέρεια κι ανά επιστημονικό πεδίο.

* Το πρόβλημα θεμελίωσης είναι ένα από τα βασικά προβλήματα των εκπαιδευτικών μεταρρυθμίσεων στη χώρα μας. Μεταρρυθμίσεις οι οποίες δε στηρίζονται σε επιστημονικά δεδομένα και δεν ανταποκρίνονται στις ανάγκες της οικονομίας και της κοινωνίας. Αναφέρθηκα στο προηγούμενό μου άρθρο με τίτλο «Η μεταρρύθμιση που δε γίνεται».