....της Αναστασίας - Μίλα Ποποβίδου
Aλήθεια έχετε αναρωτηθεί ποτέ για το ποια είναι η πραγματική σημασία του όρου «εθελοντισμός»; Και δεν εννοώ φυσικά την λεξική σημασία καθεαυτή, αλλά την ηθική που αποτελεί το πρακτικό αντίκρισμα της πρώτης. Άλλωστε τι νόημα θα είχαν οι λέξεις αν τις αποκόβαμε από τις κοινωνικές (πολιτισμικές, φιλοσοφικές, ιστορικές κτλ.) τις προεκτάσεις ; Μάλλον απολύτως κανένα!
Το ίδιο ισχύει και για την έννοια «εθελοντισμός». Για να κατανοήσουμε και εντέλει να συλλάβουμε το βαθύτερο νόημα του όρου, θα πρέπει να παρατηρήσουμε τους τρόπους με τους οποίους εκδηλώνεται μέσα στην κοινωνία. Από την άλλη, επειδή η κοινωνία δεν νοείται χωρίς τα κοινωνικά όντα που την πλαισιώνουν, μάλλον μία απόπειρα να αναλογιστούμε σχετικά με το πώς χρησιμοποιούν τα άτομα τον εθελοντισμό (αν βέβαια το κάνουν), θα ήταν πιο τελεσφόρα. Αλλά (και τελειώνω με αυτήν την διαδρομή από τα γενικά στα ειδικά) για να κάνουμε ορθή χρήση των εκάστοτε δεδομένων, απαραίτητη προϋπόθεσή είναι να τα έχουμε νοηματοδοτήσει και σωστά. Επομένως, καταλήγουμε και πάλι στο αρχικό μας ερώτημα (ελαφρώς παραφρασμένο αυτήν τη φορά): Αλήθεια, τι νόημα έχει για μας η έννοια του εθελοντισμού;
Είναι απλά μία μακρινή ιδέα, σχεδόν ουτοπική, που δεν μας αγγίζει πόσω μάλλον μας αφορά και που δεν μπορεί να ενταχθεί στα στενά όρια της καθημερινότητάς μας; Είναι μία πράξη που θα εκτελέσουμε άπαξ και έτσι θα έχουμε απτές αποδείξεις να διατυμπανίζουμε ελεύθερα πως πράξαμε τα δέοντα, το τυπικό καθήκον μας απέναντι στην κοινωνία και τώρα θα έχουμε πια καθαρή τη συνείδησή μας; Ή μήπως ο εθελοντισμός είναι για μας κάτι παραπάνω από μία αίσθηση καθήκοντος, κάτι παραπάνω από μία συμβολική πράξη, κάτι που αγγίζει και ξεπερνά ακόμη τα όρια αυτού που αποκαλούμε «τρόπος ζωής»; Μήπως είναι κάτι που πηγάζει από μία ανιδιοτελή ανάγκη για προσφορά προς το κοινωνικό σύνολο;
Η τελευταία περίπτωση, βέβαια, είναι και η πιο ιδανική. Για να μπορέσουμε να την προσεγγίσουμε θα πρέπει να έχουμε γαλουχηθεί σε ένα περιβάλλον όπου μία εθελοντική πράξη θα αποτελούσε μία εντελώς φυσική εικόνα που θα προσθέταμε αβίαστα στα παιδικά μας βιώματα και θα εγγράφαμε τόσο βαθιά μέσα μας , όπως έχουν εγγραφεί τα πιο βασικά ανθρώπινα ένστικτά μας (όπως η ανάγκη για κοινωνικότητα και συντροφικότητα) τα οποία εξωτερικεύονται αυθόρμητα και χωρίς κάποια καθοδήγηση. Άρα για να μπορέσει ο εθελοντισμός να καλλιεργηθεί απαιτείται διδαχή, μία διδαχή απαλλαγμένη από ύλες και συγκεκριμένες σελίδες προς αποστήθιση, μία διδαχή ουσιαστική, ανόθευτη και φυσική. Μία διδαχή που βαδίζει παράλληλα με τις πρώτες μας λέξεις, με τις πρώτες μας μνήμες έτσι ώστε να βρει τα κατάλληλα ερείσματα για να αφομοιωθεί και τελικά να μπορέσει , μετουσιωμένη από παθητική εικόνα σε συναίσθημα, εύκολα να μετατραπεί σε αυτό που καλούμε ενσυναίσθηση, ενσυναίσθηση για τι ς ανάγκες και τις ελλείψεις του άλλου, για τις στιγμές αδυναμίας του.
Άραγε μπορούμε να βρούμε ψυχικά αποθέματα μέσα μας και να παρέμβουμε βάζοντας σε δεύτερη μοίρα τον υπερτροφικό εαυτό μας; Είμαστε απαλλαγμένοι από όλα εκείνα τα ανούσια; Είμαστε έτοιμοι να ξεβολευτούμε; Να πάψουμε να επιτέλους να δικαιολογούμε τις αδικαιολόγητες δικαιολογίες μας; Να διευρύνουμε τα στενά όρια του μικρόκοσμού μας συμπεριλαμβάνοντας κι άλλους εντός; Και ο φόβος; Τι γίνεται με τον φόβο για την επερχόμενη απώλεια της άνεσής μας, της βολικής ασφάλειάς μας που μας έχει καταπιεί και που μας επιτρέπει να εθελοτυφλούμε ανενόχλητοι και αμέριμνοι; Και ο χρόνος; Τι γίνεται με τον χρόνο που θα κατασπαταλήσουμε αδίκως χωρίς κανένα οικονομικό όφελος, χωρίς καμία απολαβή; Τι αξία έχει, άλλωστε, μία ανθρώπινη ζωή μπροστά στο υπέρτατο υπερκαταναλωτικό υπερ-πρότυπο που ανάγεται σε δόγμα της κοινωνίας μας; Τι αξία έχει η αδυναμία του άλλου μπροστά στην ματαιότητα και την κενοδοξία που μας διέπει; Και εντέλει, ποιος νοιάζεται για το αν αυτό που εμείς θεωρούμε ως δεδομένο για άλλους (ίσως και για τον αόρατο διπλανό μας) φαντάζει όνειρο απατηλό; Κάτι για το οποίο πρέπει να προσπαθήσει δέκα ζωές (όταν δεν ξέρει αν θα μπορέσει να ζήσει αξιοπρεπώς τη μία) για να το αποκτήσει;
Οι απαντήσεις δικές σας, μόνο μη ξεχάσετε πρώτα να δώσετε τον δικό σας ορισμό του τι είναι εθελοντισμός και τι ανιδιοτελής προσφορά˙ αυτός είναι που θα σας οδηγήσει σε εκείνες με απόλυτη συνέπεια…
Aλήθεια έχετε αναρωτηθεί ποτέ για το ποια είναι η πραγματική σημασία του όρου «εθελοντισμός»; Και δεν εννοώ φυσικά την λεξική σημασία καθεαυτή, αλλά την ηθική που αποτελεί το πρακτικό αντίκρισμα της πρώτης. Άλλωστε τι νόημα θα είχαν οι λέξεις αν τις αποκόβαμε από τις κοινωνικές (πολιτισμικές, φιλοσοφικές, ιστορικές κτλ.) τις προεκτάσεις ; Μάλλον απολύτως κανένα!
Το ίδιο ισχύει και για την έννοια «εθελοντισμός». Για να κατανοήσουμε και εντέλει να συλλάβουμε το βαθύτερο νόημα του όρου, θα πρέπει να παρατηρήσουμε τους τρόπους με τους οποίους εκδηλώνεται μέσα στην κοινωνία. Από την άλλη, επειδή η κοινωνία δεν νοείται χωρίς τα κοινωνικά όντα που την πλαισιώνουν, μάλλον μία απόπειρα να αναλογιστούμε σχετικά με το πώς χρησιμοποιούν τα άτομα τον εθελοντισμό (αν βέβαια το κάνουν), θα ήταν πιο τελεσφόρα. Αλλά (και τελειώνω με αυτήν την διαδρομή από τα γενικά στα ειδικά) για να κάνουμε ορθή χρήση των εκάστοτε δεδομένων, απαραίτητη προϋπόθεσή είναι να τα έχουμε νοηματοδοτήσει και σωστά. Επομένως, καταλήγουμε και πάλι στο αρχικό μας ερώτημα (ελαφρώς παραφρασμένο αυτήν τη φορά): Αλήθεια, τι νόημα έχει για μας η έννοια του εθελοντισμού;
Είναι απλά μία μακρινή ιδέα, σχεδόν ουτοπική, που δεν μας αγγίζει πόσω μάλλον μας αφορά και που δεν μπορεί να ενταχθεί στα στενά όρια της καθημερινότητάς μας; Είναι μία πράξη που θα εκτελέσουμε άπαξ και έτσι θα έχουμε απτές αποδείξεις να διατυμπανίζουμε ελεύθερα πως πράξαμε τα δέοντα, το τυπικό καθήκον μας απέναντι στην κοινωνία και τώρα θα έχουμε πια καθαρή τη συνείδησή μας; Ή μήπως ο εθελοντισμός είναι για μας κάτι παραπάνω από μία αίσθηση καθήκοντος, κάτι παραπάνω από μία συμβολική πράξη, κάτι που αγγίζει και ξεπερνά ακόμη τα όρια αυτού που αποκαλούμε «τρόπος ζωής»; Μήπως είναι κάτι που πηγάζει από μία ανιδιοτελή ανάγκη για προσφορά προς το κοινωνικό σύνολο;
Η τελευταία περίπτωση, βέβαια, είναι και η πιο ιδανική. Για να μπορέσουμε να την προσεγγίσουμε θα πρέπει να έχουμε γαλουχηθεί σε ένα περιβάλλον όπου μία εθελοντική πράξη θα αποτελούσε μία εντελώς φυσική εικόνα που θα προσθέταμε αβίαστα στα παιδικά μας βιώματα και θα εγγράφαμε τόσο βαθιά μέσα μας , όπως έχουν εγγραφεί τα πιο βασικά ανθρώπινα ένστικτά μας (όπως η ανάγκη για κοινωνικότητα και συντροφικότητα) τα οποία εξωτερικεύονται αυθόρμητα και χωρίς κάποια καθοδήγηση. Άρα για να μπορέσει ο εθελοντισμός να καλλιεργηθεί απαιτείται διδαχή, μία διδαχή απαλλαγμένη από ύλες και συγκεκριμένες σελίδες προς αποστήθιση, μία διδαχή ουσιαστική, ανόθευτη και φυσική. Μία διδαχή που βαδίζει παράλληλα με τις πρώτες μας λέξεις, με τις πρώτες μας μνήμες έτσι ώστε να βρει τα κατάλληλα ερείσματα για να αφομοιωθεί και τελικά να μπορέσει , μετουσιωμένη από παθητική εικόνα σε συναίσθημα, εύκολα να μετατραπεί σε αυτό που καλούμε ενσυναίσθηση, ενσυναίσθηση για τι ς ανάγκες και τις ελλείψεις του άλλου, για τις στιγμές αδυναμίας του.
Άραγε μπορούμε να βρούμε ψυχικά αποθέματα μέσα μας και να παρέμβουμε βάζοντας σε δεύτερη μοίρα τον υπερτροφικό εαυτό μας; Είμαστε απαλλαγμένοι από όλα εκείνα τα ανούσια; Είμαστε έτοιμοι να ξεβολευτούμε; Να πάψουμε να επιτέλους να δικαιολογούμε τις αδικαιολόγητες δικαιολογίες μας; Να διευρύνουμε τα στενά όρια του μικρόκοσμού μας συμπεριλαμβάνοντας κι άλλους εντός; Και ο φόβος; Τι γίνεται με τον φόβο για την επερχόμενη απώλεια της άνεσής μας, της βολικής ασφάλειάς μας που μας έχει καταπιεί και που μας επιτρέπει να εθελοτυφλούμε ανενόχλητοι και αμέριμνοι; Και ο χρόνος; Τι γίνεται με τον χρόνο που θα κατασπαταλήσουμε αδίκως χωρίς κανένα οικονομικό όφελος, χωρίς καμία απολαβή; Τι αξία έχει, άλλωστε, μία ανθρώπινη ζωή μπροστά στο υπέρτατο υπερκαταναλωτικό υπερ-πρότυπο που ανάγεται σε δόγμα της κοινωνίας μας; Τι αξία έχει η αδυναμία του άλλου μπροστά στην ματαιότητα και την κενοδοξία που μας διέπει; Και εντέλει, ποιος νοιάζεται για το αν αυτό που εμείς θεωρούμε ως δεδομένο για άλλους (ίσως και για τον αόρατο διπλανό μας) φαντάζει όνειρο απατηλό; Κάτι για το οποίο πρέπει να προσπαθήσει δέκα ζωές (όταν δεν ξέρει αν θα μπορέσει να ζήσει αξιοπρεπώς τη μία) για να το αποκτήσει;
Οι απαντήσεις δικές σας, μόνο μη ξεχάσετε πρώτα να δώσετε τον δικό σας ορισμό του τι είναι εθελοντισμός και τι ανιδιοτελής προσφορά˙ αυτός είναι που θα σας οδηγήσει σε εκείνες με απόλυτη συνέπεια…
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου