Ασυνείδητο και όνειρα για τον Freud, Ιδεολογία για τον Marx. Οι επιρροές τους στο σύγχρονο άνθρωπο Μέρος Γ΄

.....του Παναγιώτη Δημητριάδη

 Η Ιδεολογία μοιάζει με ''τα όνειρα'' των προφροϋδικών συγγραφέων αλλά και με το ασυνείδητο στον Freud. Τι ακριβώς λέμε ιδεολογία φυσικά δεν είναι αυτό ακριβώς που έμαθαν τα κανάλια στη γιαγιά μου, δηλαδή ότι είναι το μάθημα που ακούν τα κουμούνια και μετά πάνε και καίνε πλατείες και δάση (ακόμη κι αν κάτι τέτοιο έχει μια δόση αλήθειας η πραγματικότητα είναι αλλού). Η Ιδεολογία (ιδέα + λόγος) είναι μια ψευδαίσθηση, μια ζωγραφιά σε ένα πίνακα, νεκρή και άψυχη θα έλεγε κάποιος. Δεν είναι κάτι υπαρκτό, είναι αέρας. Η πράξη θα πει ο Μαρξ είναι στη παραγωγή και εκεί είναι η πραγματικότητα.

Από την θεωρία στη πράξη, είναι φορές που μοιάζει αυτό το χάσμα με λακουβίτσα κι άλλες  φορές χαράδρα. Εδώ μπαίνουν τα όνειρα διότι όπως η ιδεολογία είναι συλλήψεις της ψυχής φανταστικές. Μια φανταστική σχέση ατόμων με υλικούς όρους της ύπαρξής τους (καθημερινότητα, εργασία, συχνά συνδυάζονται αυτά τα δύο στο Μαρξ) σε μια τραγική αναπαράσταση, κι όλο αυτό σε ένα σύστημα παραστάσεων που κυριαρχεί στη σκέψη των ανθρώπων. Η ιδεολογία άρα ταυτίζεται με αυτή τη διατύπωση για το όνειρο στο ότι είναι ένα γέννημα της φαντασίας, της σκέψης, του μυαλού χωρίς να έχει άμεσο αντίκρισμα στην πραγματικότητα. Θα έλεγε κανείς ότι είναι το πρόβλημα της αριστεράς όταν ενδίδεται στις πεδιάδες της ουτοπίας.

Από την άλλη για τον Freud, η ιδεολογία είναι το νοητικό αποτύπωμα του πράγματος, ένας συμβολισμός δηλαδή που χάνεται ή που προβάλλεται ανάλογα με τις επιτάξεις και την αναγκαιότητα της ψυχής. Νομίζουμε ότι μπορούμε να βγούμε από την ιδεολογία ,στην ουσία όμως όταν πιστέψουμε ότι είμαστε έξω απ' αυτήν, είμαστε πάρα πολύ βαθιά μέσα της. Όπως και με το ασυνείδητο που δεν έχουμε την αίσθηση ότι υπάρχει κι όμως, πάρα πολλές φορές κινούμαστε με αυτοματισμούς. Μέσα από την ιδεολογία μετατρέπεται κανείς από άτομο σε υποκείμενο, αυτός είναι δηλαδή το είναι που ορίζει την ύπαρξή του, όπως ακριβώς με το ασυνείδητο όταν βέβαια επιλέγουμε τα βιώματά μας ή όταν προσπαθούμε να το κάνουμε αυτό. Όμως ακόμα και στην ιδεολογία δεν ασπαζόμαστε τις γνώμες των άλλων, αλλιώς δεν θα υπήρχαν τα κόμματα και άλλες κοινωνικές ομαδοποιήσεις και εδώ δηλαδή συναντάμε την ταύτιση του ασυνείδητου και της ιδεολογίας αφού τα βιώματα είναι και οι επιρροές των άλλων πάνω σε μας.

Κοιτώντας λοιπόν αυτά τα τρία σημεία αντιλαμβανόμαστε την ύπαρξη της ψυχής, την λειτουργία της εν μέρει και την επίδραση της μέσα στη ζωή μας. Μοιάζει σαν εργοστάσιο ξεκινώντας από το ασυνείδητο στο προ συνειδητό ή στα όνειρα έπειτα στην συνείδηση και στην ιδεολογία και φτάνει κάποιος στην πράξη. Οι αποφάσεις, ο τρόπος αντίδρασης είναι απόρροια όλων αυτών. Γι΄ αυτό ακριβώς ο τρόπος μένει ο ίδιος ο τρόπος χαλιναγώγησης των μαζών ή του πλήθους αν θέλετε είναι ο ίδιος και όπου δεν πίπτει λόγος πίπτει ράβδος, μόνο που έχουν αλλάξει κάπως τα μέσα επιρροής για να ''μαντρώσουν'' τις φάσεις αντίδρασης.

 Έτσι η διαφήμιση, η τηλεόραση και οι ταινίες μας συνεπαίρνουν αφού εισβάλουν στο ασυνείδητο και αποθέτουν περιορισμούς και μέσα στη φαντασία και άρα ελέγχουν την ιδεολογία. Κανείς λένε δεν μπορεί να νοθεύσει τα πιστεύω σου. Έτσι ελέγχουν το είναι σου, την ψυχή σου, την ζωή σου ή απλά έτσι είναι η ζωή. Ένας κόσμος που τον έμαθες έτσι και ήρθες να καλοπεράσεις τα 60-70 χρόνια σου. Ας διαλέξουμε τη ζωή μας γιατί το να' σαι trendy δε σε κάνει κάτι διαφορετικό και πρωτοποριακό αλλά ακόμη έναν μπαζό-μαζά που θα επιβιώσει ένα χρόνο κι ύστερα πάλι θα δώσει τη θέση του σε κάτι άλλο.