Απόπειρα απόδρασης

.....του Ρίζου Καϊάφα

    Τώρα που κόπασε – αν και πολύ φοβάμαι προσωρινά – η εξαντλητική συζήτηση για το χρέος και το νέο δάνειο, τα ουσιαστικότερα προβλήματα αυτής της χώρας επανακάμπτουν δριμύτερα. Ανάμεσά τους και η βραδυφλεγής βόμβα της λαθρομετανάστευσης, πιο απειλητική από ποτέ.

Μέχρι σήμερα συνήθως προτιμούσαμε να προσπαθήσουμε να αποδράσουμε από ένα πρόβλημα παρά να το επιλύσουμε. Στην περίπτωσή μας, για λίγο πιστέψαμε αφελώς ότι η οικονομική δυσπραγία θα ανέκοπτε την καταρρακτώδη ροή του ανθρώπινου ποταμού προς τα ελληνικά σύνορα. Όμως πρόσφατα μάθαμε πως την τελευταία χρονιά οι απόπειρες εισόδου λαθρομεταναστών υπερτριπλασιάστηκαν στον Έβρο. Και τώρα ακούμε πως η Ευρώπη απειλεί εκτός από τη νομισματική να μας αποπέμψει και από τη συνοριακή ένωση. Μας κατηγορεί πως ενώ λάβαμε 234 εκατομμύρια ευρώ για τη διαχείριση των εξωτερικών συνόρων της Ένωσης εν πολλοίς δεν κάναμε τίποτα.

Δικαιολογίες βέβαια πάντα υπάρχουν ή εφευρίσκονται. Μας λένε, για παράδειγμα, πως ευθύνεται ο διακανονισμός του «Δουβλίνο 2», που επαναπροωθεί τους παράνομους μετανάστες στη χώρα μέσω της οποίας εισήλθαν στην Ε.Ε., δηλαδή συνήθως πίσω στην Ελλάδα. Πως φταίει η καλή μας γείτονας Τουρκία, η οποία αρνείται να εφαρμόσει τη συμφωνία επανεισδοχής λαθρομεταναστών στο έδαφός της όσο δεν προχωρά η υπόθεση της εισόδου της στην Ε.Ε. Κι ότι έχουμε τόσο εκτεταμένα σύνορα που είναι αδύνατον να επιτηρούνται καθ’ όλον το μήκος τους ικανοποιητικά.

Όμως τόσο οι εταίροι μας όσο και οι Τούρκοι πράττουν αυτό που θεωρούν καλύτερο για αυτούς: μεταθέτουν το πρόβλημα σε μας και επιπλέον το χρησιμοποιούν ως πολιτικό όπλο εναντίον μας. Το μεγάλο ερώτημα είναι εμείς τι κάνουμε; Πότε η Ελλάδα σχεδίασε και διαπραγματεύτηκε σοβαρά μια συγκροτημένη μεταναστευτική στρατηγική;

Δυστυχώς η απάντηση είναι αυτή που όλοι φανταζόμαστε. Για μια ακόμη φορά το ελληνικό πολιτικό κατεστημένο – δεξιό και αριστερό – λάμπει δια της αβουλίας και της απραξίας του. Και τώρα η μεν κυβέρνηση ετοιμάζει μια ακόμα «επιχείρηση – σκούπα» ενώ η αριστερή αντιπολίτευση αναλώνεται στις συνήθεις ανθρωπιστικές και διεθνιστικές της κορώνες. Όσο για τη λαϊκιστική δεξιά, προτείνει να εξοπλιστούν οι πολίτες για να αντιμετωπίζουν μόνοι τους τις επιδρομές αλλοδαπών κακοποιών

στις περιουσίες τους. Κανονικός κοινωνικός πόλεμος δηλαδή, στα πρότυπα της άγριας δύσης.

Κι όμως η λύση είναι προφανής και βρίσκεται μέσα στην παρατήρηση της ίδιας της διαδρομής των λαθρομεταναστών από τον Έβρο ως τον Άγιο Παντελεήμονα: αυτοί οι άνθρωποι δεν πρέπει να αφήνονται έρμαιο στα χέρια των κυκλωμάτων που τους παραλαμβάνουν από τα σύνορα και τους εκμεταλλεύονται εγκλωβίζοντάς τους σε διάφορες εγκληματικές δραστηριότητες. Για αυτό είναι απαραίτητο να προχωρήσει η κατασκευή κέντρων προσωρινής παραμονής κοντά στα σύνορα, ώστε να μην αφήνονται ελεύθεροι εντός της ελληνικής επικράτειας. Για αυτό πρέπει οι επιτροπές ελέγχου των αιτήσεων χορήγησης ασύλου να λειτουργούν ταχύτατα. Και για αυτό η άρνηση της Τουρκίας μπορεί απλώς να παρακαμφθεί μέσω μιας διμερούς συμφωνίας με τη Βουλγαρία και της απευθείας επαναπροώθησης των μεταναστών στη χώρα προέλευσής τους.

Όπως ίσως οι περισσότεροι, νόμιζα πως η εφαρμογή των παραπάνω πρακτικών λύσεων δεν προχωρούσε κυρίως λόγω έλλειψης πόρων. Ωστόσο αυτή μου η πλάνη καταρρίφθηκε από τις κατηγορίες της Ε.Ε., αποκαλύπτοντας και πάλι τις τραγικές εγχώριες παθογένειες. Πέρα από τις γνωστές διοικητικές μας αδυναμίες, φαίνεται πως οι αιτίες της ελληνικής αναβλητικότητας εντοπίζονται κυρίως στο πολιτικό κόστος. Διότι από τη μία πλευρά η διαχείριση των διαμαρτυριών των τοπικών κοινωνιών, όπου αναμένεται να κατασκευαστούν κέντρα υποδοχής, είναι δύσκολη ενώ από την άλλη το εμπόριο της ελπίδας στις πλάτες των μεταναστών ανέξοδο και προεκλογικά επικερδές.

Και ένα σχόλιο για όσους, κυρίως αριστερούς, δεν συμφωνούν με τις παραπάνω λύσεις. Σαφώς αυτή η κατασταλτική προσέγγιση του λαθρομεταναστευτικού ζητήματος δεν επιλύει τα αίτιά του. Θα ήταν πράγματι ευχής έργον όλοι οι άνθρωποι να μπορούν να μετακινηθούν και να εγκατασταθούν οπουδήποτε χωρίς περιορισμούς. Όλοι μας όμως έχουμε συνειδητοποιήσει ότι κάτι τέτοιο είναι πρακτικά ανεφάρμοστο, τουλάχιστον για το προσεχές μέλλον. Στο μεταξύ λοιπόν, και όσο προσπαθούμε να αντιμετωπίσουμε τα προβλήματα που γεννούν την καταναγκαστική μετανάστευση όπως ο πόλεμος, η φτώχεια, η κλιματική αλλαγή κ.α., δεν ωφελεί σε τίποτα να αποσταθεροποιούμε και τις ανεπτυγμένες κοινωνίες αφήνοντας τη μετανάστευση ανεξέλεγκτη. Ούτε μπορούμε πλέον να ελπίζουμε πως τόσοι πολλοί διαφορετικοί άνθρωποι θα συμβιώσουν αρμονικά σε ένα περιορισμένο εθνικό και πολιτισμικό πλαίσιο. Για αυτό και η πρόταση του ΣΥΡΙΖΑ να χορηγηθούν μαζικά στους μετανάστες χαρτιά, ώστε να ταξιδεύουν νόμιμα εντός Ε.Ε. ως τη χώρα προορισμού τους, δεν αποτελεί λύση αλλά μία ακόμα απόπειρα απόδρασης από το πρόβλημα. Ωστόσο μια τέτοια κίνηση θα αποδεικνυόταν τελικά πιο καταστροφική για την ίδια την Ελλάδα, αφού θα οδηγούσε σε έναν άνευ προηγουμένου συνωστισμό βασανισμένων ανθρώπων στις πύλες της ελληνικής επικράτειας. Και βεβαία οι εταίροι μας δεν θα καλοδέχονταν αυτό το νέο ελληνικό τέχνασμα. Σε τελική ανάλυση λίγη υπευθυνότητα και λίγος ρεαλισμός δεν βλάπτουν…